صنعت سنگ در ایران که کشوری معدن‌خیز و دارای پتانسل مناسب در بخش معادن سنگ ساختمانی محسوب می‌باشد و به همین دلیل اهمیت بخش معدن در رشد اقتصادی کشور، توجه بیشتری به این بخش و رفع موانع پیش روی آن را ضروری می‌سازد.
سرزمین ایران به دلیل تنوع رخدادهای زمین‌شناسی در آن و نیر عریان بودن نسبی سنگ‌های مختلف به دلیل پوشش ناچیز جنگلی و خاک‌ها، دارای پتانسیل بالایی از انواع سنگ‌های ساختمانی است. مطالعات موجود نشان می‌دهد ایران از لحاظ برخورداری از معادن سنگ در رتبه دوم دنیا قرار دارد.
یکی از مزیت‌های خدادای صنعت سنگ در ایران تنوع معادن آن است. در حالی که در دیگر کشورها مانند برزیل و هند تنها معدن سنگ گرانیت و در ایتالیا تنها معدن سنگ مرمریت وجود دارد.
این سنگ‌ها شامل گرانیت، مرمریت، چینی، کریستال ، تراورتن و مرمر بوده که ازتنوع رنگی بالایی نیز برخوردار هستندو
تونع در معادن سنگ تزئینی از آن نظر مهم است که توجه و سلیفه افراد و حامعه در زمان‌های مختلف تغییر می‌کند و هر از گاهی علایق به سمت سنگ خاصی گرایش پیدا می‌کند.
بدیهی است با در اختیار داشتن معادن مختلف، پاسخ‌گویی به بازار تسریع خواهد شد و نوع خاصی از سنگ به مشتری به علت عدم وجود تنوع تحمیل نخواهد شد.
ایران از لحاظ زیبایی و تنوع در سنگ‌های رنگی در رده نخست جهان قرار دارد و معادن بسیار مرغوبی در کشور وجود دارد که تا حدودی در جهان بی‌نظیر است.
ذخایر ایران در صنعت سنگ ساختمانی
ذخایر سنگ ساختمانی ایران بالغ بر هشت میلیارد تن ارزیابی شد که این رقم 2/3 میلیارد تن ذخیره قطعی و بقیه احتمالی است که از میزان ذخایر قطعی 59 درصد گرانیت، 27 درصد مرمریت، 10 درصد سنگ چینی، 3 درصد تراورتن، و 1 درصد مرمر تشخیص داده شده است.
بر این اساس، ایران در شمار 10 کشوره عمده دارنده ذخایر سنگ‌های ساختمانی قرار دارد و با تولید انبوده سالانه‌ای که دارد 10 درصد تولید جهانی را در اختیار دارد و این منبع عظیم و خدادای موقعیت ویژه و ممتازی را برای ایران به وجود آورده است؛ تا ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ ساختمانی در جهان باشد.
از 30 سال گذشته تا به حال، کشورهای خارجی در زمینه سنگ ساختمانی پیشرفت‌های زیادی کرده‌اند و در این دوران نظرشان به سوی معادن سنگ ساختمانی در ایران معطوف شده است.
این سنگ‌ها شامل کلیه سنگ‌های ساختمانی نرم و سخت می‌شود(سنگ‌های نرم شامل تمام سنگ‌هایی می‌شود که ساختار کربناتی دارند مانند مرمر، تراورتن، مرمریت و سنگ‌های سخت مانند گرانیت)
صنعت سنگ در بخش استخراج سنگ‌های ساختمانی از حدود 1331 در ایران پا گرفته است ولی در عمل از تا قبل از سال 1366 هیچ‌گونه اقدامی برای بهبود روش استخراج صورت نگرفته بود.
در سال 1355 اولین دستگاه سیم برش الماسه توسط یکی از شرکت‌های وابسته به وزارت معادن و فلزات وقت ساخته و به کار گرفته شد.
کم کم توجه به فناوری جدید برش سنگ و دستگاه‌های جدیدتر ساب و صیقل بیشتر شد. در حال حاصر نبود برنامه ریزی صحیح و هماهنگ بین بخش ساختمان، صنایع سنگ‌بری و معادن سنگ باعث کمبود و رکود در صنعت سنگ شده است.
بیش از 60 درصد این نعمت خدادادی به صورت لاشه در معادن و کارخانه‌های سنگ‌بری از بین می‌رود، بدون توجه به این که این ذخایرمیلیون‌ها سال طول کشیده تا تشکیل شده و ما امانت‌دار نسل‌های آینده هستیم.
هم اکنون حجم قابل توجهی از سنگ‌های استحصالی در معادن کشور تبدیل به سنگ لاشه و دورریز می‌شود که قابلیت حمله به کارخانه‌های فراوری سنگ ساختمانی را ندارد.
به سبب فرسوده بودن دستگاه‌ها و بهینه نبودن ماشین‌آلات استخراج از معادن سنگ‌های ساختمانی و کمبود ماشین‌آلات تخصصی، حجم بالایی از سنگ‌های استحصال شده، به لاشه سنگ یا به سنگ‌هایی با کیفیت پایین تبدیل می‌شود.
سنگ ساختمانی از لحاظ قواره بودن و استحصال، کیفیت پایینی دارد و همین امر برای واحدهای تولیدی که قصد صادرات دارند، مشکل ایجاد کرده است. بر اساس استاندارهای بین‌المللی 41 درصد سنگ خام هنگام استخراج و فراوری تبدیل به ضایعات می‌شود که در ایران این میزان بسیار بیشتر است.
وضعیت صادرات سنگ ساختمانی در ایران
ضمن اینکه قیمت تمام شده سنگ ساختمای در ایران برای تولیدکنندگان ایرانی بیشتر از کشورهای رقیب است و این موضوع، کاهش صادرات و قدرت رقابت با رقیبان خارجی را در پی داشته است.
در گذشته ایتالیا، اسپانیا و چین رقیبان ایران در بخش تولید سنگ ساختمانی بوده‌اند و هم اکنون کشورهای برزیل، ترکیه و هند نیز به این رقابت پیوسته‌اند در حالی که هیچ کدام از کشورهای مذکور تنوع سنگ ساختمانی ایران را ندارند.
ایران با داشتن این همه معادن و منابع طبیعی، سهم اندکی از بازار جهانی صادرات مواد معدنی را دارد و نتوانسته در استخراج معادن وفراوری موفق باشد.
ایران، حدود یک درصد از مساحت کره خاکی را دارا است. با توجه به تمدن کهن این مرز و بوم، داشتن سوابق با ارزش و طولانی در زمینه‌های مختلف علمی و دارا بودن ذخایر و نعمت‌های الهی، انتظار معقول این است که با استخراج از منابع موجود حداقل یک درصد از کل صادرات مواد معدنی جهان به ایران تخصص داده شود.
اما امروزه بنا به دلایلی وضعیت به گونه‌ای است که سهم ایران در صادرات مواد معدنی در جهان با احتساب نفت فقط نیم درصد است و اگر درآمدهای خاصل از صادرات نفت از مجموع صادرات کل کشور کم شود، میزان صادرات غیرنفتی ایران تنها حدود یک‌دهم درصد از تجارت جهانی را تشکیل می‌دهد.
اگر قرار باشد شعار فرار از صادرات تک محصولی تحقق یابد، لازمه ان شناخت دقیق امکانات بالقوه موجود به غیر از نفت است.
در این راستا ذخایر عظیم شناخته شده معدنی پتانسیل‌های موجود این بخش که در صورت شناسایی و اکتشاف می‌تواند در زمره بزرگ‌ترین کشورهای معدنی جهان قلمداد شود از اهمیت خاصی برخوردار است.
از این میان تولید سنگ‌های ساختمانی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است که خداوند سبحان این نعمت را در انواع و اشکال متنوع با ذخایر بالا به ما ارزانی داده داشته است که اگر بخواهیم، می‌توانیم علاوه بر رفع نیازهای داخلی، مقدار زیادی نیز برای صادرات آماده داشته باشیم.
برای این منظور ابتدا صنایع خود را به خوبی شناسایی کرده و سپس با بهره‌برداری و فراوری دقیق و مطابق با بازار فروش، آن را آماده کرده و با صداقت و درایت، برای بازاریابی و فروش آن آماده کرد.