مرمر نوعی سنگ آهکی نسبتاً متراکم با زیبایی خاص است که زیبایی آن نه تنها به رنگ و طرح آن مربوط است بلکه به درجه شفافیت آن نیز ارتباط دارد و حالت نمایش قوس قزحی روشن آن به زیبایی آن می‌افزاید.
از نظر سنگ‌شناسی مرمر از کلمه یونانی مرمروس (Marmoros) به معنی درخشان گرفته شده است این سنگ سنگ آهک دگرگون شده‌ای است که مجدداً متبلور شده است.
در این سنگ ذرات کلسیت کریستالی با اندازه مساوی متبلور شده است. در اثر حرارت و فشار زیاد خمیرهای ایجاد میشود که بسیار کند حرکت می‌کند.
فشار زیاد باعث میشود که شکل چین‌خوردگی در آن ایجاد شود و به صورت باندهایی در نهایت در سنگ میشود که این اشکال نشانه دگرگونی بودن سنگ است.
مرمر برای تشکیل، به هر دو عامل فشار و حرارت زیاد نیاز دارد لایه‌بندی اولیه شدیداً چین خورده و سنگ مجدداً متبلور میشود. سطح کلیواژ در داخل مرمر وجود دارد و در حالت صیقل خورده برق می‌زند.
این سنگ از لحاظ ساختمان شیمیایی نظیر سنگهای آهکی بوده ولی کریستال‌های آن به علت دگرگون شدن محکم‌تر هستند و بهتر پرداخت می‌شوند
میکا یا پیریت به صورت مجموعه‌های کوچک به صورت ناخالصی می‌تواند در مرمر وجود داشته باشد این ناخالصیها نه تنها باعث لکه دار بودن سنگ بعد از صیقلی شدن میشود بلکه باعث تخریب و حفره دار شدن سطح آن به مرور زمان نیز میشود.
مرمر در اصطلاح سنگبری، به طور معمول، به کلیه سنگهای کربناته قابل برش و صیقل که به عنوان سنگ نما استفاده میشود گفته میشود از دیدگاه تجارتی مرمر کریستالیزه‌ای است که غالباً شامل کانی‌هایی چون کلسیت، دولومیت و … بوده و صیقل پذیر است.
در اصطلاح زمین شناسی و سنگ شناسی مرمر به سنگهای کربناته دگرگون شده گفته می شود.
انواع سنگ مرمر
بافت مرمر موزاییکی بوده و مرمرهایی که دارای کمتر از ۵ درصد کربنات منیزیم باشند به نام مرمر کلسیتی و در صورتی که در ترکیب مرمر از ۵ تا ۴۰ درصد کربنات منیزیم وجود داشته باشد، مرمر دولومیتی نامیده می‌شوند.
مرمر پرداخت شده از زمان‌های قدیم تا کنون در معماری و مجسمه سازی مصرف داشته است. مرمر سفید کارارا در کشور ایتالیا یکی از بهترین معادن مرمر دنیاست که میکلانژ مجسمه‌های خود را از سنگهای این معدن تراشیده است.
معمولاً بیشتر مرمرهای استخراج شده از معادن برای کارهای ساختمانی و نما مورد استفاده قرار می‌گیرند. کاربرد مرمر در پله ها کف‌پوش‌ها و ستون‌ها از جمله مصارف دیگر این سنگ است.
البته مرمرهای خرد شده حاصل از استخراج سنگ اگر از کیفیت خوبی برخوردار باشند در ساخت وسایل تزئینی مثل گلدان مجسمه‌های کوچک، زیرسیگاری نیز استفاده می‌شوند که اصطلاحاً به مرمر گلدانی معروفند.
مرمر در بازار خارجی به سه گروه عمده تقسیم میشود:
۱ – مرمرهای با کلسیم بالا یا دولومیت (از نوع چینی ) و بیشترین مصرف را دارند.
۲ – مرمر سرپانتینی معمولاً از هیدورسیلیکات منیزیم تشکیل شده و برای ساخت وسایل تزئینی مصرف میشود.
3- مرمرهای معمولی در بازارهای بین‌المللی به نام اونیکس (Onyx) مشهورند ولی در تجارت داخلی مرمر نامیده می‌شوند این سنگ از جنس کربنات آهک شیشه‌ای است و معمولاً به شکل لایه‌های بلوری با سایه‌های زرد، قهوه ای و سبز دیده میشود.
این مرمرها شفاف بوده و در برش‌های نازک بخشی از نور را عبور می‌دهند. سنگ مرمر اونیکس ایران از مدتها قبل در بازار جهانی از معروفیت خاص برخوردار بوده و متقاضیان زیادی دارد.
وجود منابع غنی این سنگ در ایران و تنوع رنگهای آن که از سبز و زرد تا خاکستری، عسلی و سفید دیده میشود، زمینه را برای صادرات این ماده به عنوان یک کالای سودآور و کم رقیب در بازارهای بین المللی فراهم آورده است.
مرمر دارای تنوع رنگ بسیار است و می‌توان از سبز ماشی، سبز کم رنگ، قهوه ای، قرمز، سفید، کرم و صورتی نام برد که در نقاط مختلف ایران پراکنده هستند.
نکته قابل توجه آن است که در بازار به انواع سنگهای آهکی صیقل پذیر و سنگهای آهکی دگرگون مرمر گفته می.شود. در سنگبری‌ها حتی سنگ‌هایی نظیر سرپانتین، تراورتن، اونیکس و … را مرمر می‌گویند. ویژگیهای سنگ مرمر در جدول شماره 1 درج شده است
| ویژگی | مقدار |
| منشأ تشکیل | طرز سنگ های کربناته آهکی – دولومیتی در صورت قرار گرفتن در محدوده شرایط دما – فشار تشکیل سنگهای دگرگونی، دگرگون می‌شوند و با توجه به ترکیب شیمیایی، میزان دما و فشار تحمیل شده بر آنها، بافت، ساخت و ترکیب کانی شناسی متنوعی عرضه می‌کنند. |
| سختی | اگر مرمر از کلسیت خالص تشکیل شده باشد، سختی آن کم است و چنین مرمری اگر در کف و … استفاده شود، زود فرسوده میشود.
مرمری که در آن کوارتز یا سایر کانیهای سیلیکاته باشد، سختی آن بیشتر است پس در برابر سایش مقاوم است. البته چنین مرمری در هنگام برش و صیقل خوردن اشکالاتی ایجاد خواهد کرد. |
| حلالیت | حلالیت در سطوح آزاد مرمر بستگی به بافت و ترکیب سنگ و خصوصاً تابع شرایط جوی است. |
| مقاومت فشاری | مقاومت اکثر مرمرها در اثر عوامل جوی و آب وهوایی خوب است. |
| تخلخل | به خاطر بافت پیچیده و در هم قفل شده مرمر، تخلخل آن بسیار کم است. لذا قدرت جذب آب کمی دارد و بنابراین در مقابل یخ زدگی مقاوم تر است. |
| رنگ | مرمرها دامنه وسیعی از انواع رنگهای مختلف را از خود نشان می‌دهند مرمر سفید درخشان است. رنگهای تیره از خاکستری روشن تا سیاه توسط مواد کربن‌دار پراکنده در آن ایجاد می‌شوند.
رنگهای سبز رقیق در اثر حضور کلریت یا سیلیکات‌های دیگر ایجاد میشود. رنگ صورتی و قرمز نتیجه وجود ذرات ریز پراکنده هماتیت یا کربنات منگنز است. رنگ زرد و کرم مدیون حضور لیمونیت است. در برخی مرمرها رنگ به صورت رگه خال و باندهایی دیده میشود و در صورت برش و صیقل خوردن گاهی جلوه خاصی را ایجاد میکـنند. یکنواختی رنگ یک صفت دلخواه در مرمر است؛ پس در استخراج آن باید دقت شود تا رگه‌هایی با این خصوصیات دنبال شود. |
| بافت | اکثر مرمرها عمدتاً از کلسیت تشکیل شده‌اند و در واقع کانی اصلی تشکیل دهنده آنها کلسیت است. پس بافت مرمر نیز تابعی از اندازه ارتباط دانه‌ها و جهت دانه‌های کلسیت است.
دانه ها در مرمر بسیار نامنظم و در هم قفل شده هستند و فضاهای بسیار جزئی در آن وجود دارد و همین بافت پیچیده باعث قابل برش و پرداخت باشد به طوری که ذراتش از هم جدا نشوند. سطح کلیواژ کلسیت در واقع باعث شفافیت و درخشندگی سنگ پرداخت شده است. |
[/ultimate_info_table]
در هنگام استخراج مرمرها باید دقت داشت که مرمرها به دلیل این که ساختار پیچیده‌ای هستند ممکناست طبقاتشان به طور ناگهانی تغییر جهت یا تغییر ضخامت دهند.
بنابراین قیل از اطمینان از وجود توده سنگ مناسب نباید اقدام به استخراج کرد. با تهیه نقشه‌های زمین شناسی دقیق می‌توان اطلاعات مفیدی کسب کرد. معدن کار باید از میزان ذخیره سنگ با ارزش، رنگ و بافت و همگنی و سالم بودن آن اطلاع داشته باشد. بهتیرین وسیله برای کسب اطلاعات حفاری است