سنگ لوح چیست

سنگ لوح (slate) یک نوع سنگ دگرگونی دانه‌ریز است که از دگرگونی درجه پایین رسوبات بسیار دانه ریز شیلی به وجود آمده است.

بلورهای این نوع سنگ با چشم غیر مسلح قابل تشخیص نیست و چون مقدار زیادی از ذرات آن کوچکتر از یک میکرون (۰٫۰۰۱ میلیمتر) است، مطالعه کانی‌شناسی و سنگ شناسی آن مشکل است.

سنگ لوح به صورت لایه‌ای یافت می‌شود. ارزش اقتصادی این سنگ به طور اهم به وجود صفحات جدایش که کلیواژ نامیده می‌شود بستگی دارد. این خاصیت در سنگ‌های لوح متفاوت است برخی از آنها را می‌توان به سادگی به صفحات نازک تقسیم کرد و در برخی دیگر این کار به دشواری صورت می‌گیرد. یخبندان اثر خیلی بدی روی قابلیت جدایش لایه‌ها دارد.

سهولت در تورق پذیری حاصل قرار گرفتن کانی‌های بسیار دانه ریز ورقه‌ای (میکا و کلریت) به موازات سطوح شیستوزیته است. گاه در برخی سنگ لوح‌ها دو یا چند سطح شیستوزیته متقاطع دیده می‌شود که معرف مراحل دگرشکلی مختلف سنگ است.

کانی‌های اصلی سازنده سنگ لوح عبارتند از کوارتز، مسکوویت، کلریت و کلسیت، که گاهی با کانی تیره رنگ گرافیت همراه هستند. حضور مقداری از عناصر خاص می‌تواند سبب تغییر رنگ در سنگ لوح شود.

چنان‌چه اکسید آهن دو ظرفیتی به آن رنگ قرمز داده و اکسید آهن سه ظرفیتی آن را به رنگ سبز در می‌آورد.

همچنین در اثر حضور مواد آلی، سنگ به رنگ تیره دیده می‌شود در طبیعت معمولاً سنگ لوح به رنگ‌های قرمز، سبز، ارغوانی قهوه ای، خاکستری و سیاه مشاهده می‌شود.

مهم‌ترین کاربردهای سنگ لوح عبارتند از پوشش سقف‌های شیبدار، تهیه سطح میزها، پوشش سطحی مواد، پله ها، پایه دیوارها، تخته سیاه، سنگ قبر، سطوح میز بیلیارد، نمای خارجی، پوشش بام و … . این سنگ برای سنگ فرش مناسب است زیرا سطح آن در حالت طبیعی زبر است که این سبب افزایش اصطکاک و جلوگیری از لغزش می‌شود.

از عوامل مهم اقتصادی سنگ لوح پایداری رنگ آنها است.

رنگ این سنگ در مجاورت هوا ثابت و یا ممکن است کمی کدر شود اما انواعی از سنگ لوح‌های سبز مشهور به سبز دریایی بعد از چند سال مجاورت با هوا به رنگ خاکستری متمایل به قهوه‌ای یا زرد نارنجی کم رنگ تغییر می‌یابند که این تغییر رنگ عمدتاً از اکسیداسیون کانی‌های آهن به وجود می‌آید. تغییر رنگ یک پدیده مضر نبوده و حتی ممکن است رنگهای زیبایی را به وجود آورد.

در ایران سنگ لوح در نواحی نهبندان، جنوب بیرجند، خاش در حد شرقی مرز ایران و پاکستان، جنوب مشهد، طرقبه و کوه‌های طالش، اراک ،ملایر، همدان ،مریوان، سنندج و … گزارش شده‌اند.

طبقه بندی سنگ لوح

استاندارد 406 ASTM C سنگ لوح را بر اساس عمر مفید آن به سه دسته ی با عمر مفید بیش از ۷۵ سال با عمر مفید ۴۰ تا ۷۵ سال و با عمر مفید ۲۰ تا ۴۰ سال طبقه بندی کرده است. مشخصات فیزیکی لازم برای هر یک از این دسته‌ها در جدول شماره 1 درج شده است.

ویژگیهای سنگ لوح

این سنگ از نظر نحوه تشکیل با سایر سنگ‌ها متفاوت است لذا برای استفاده از آن به عنوان سنگ ساختمانی باید آزمایش‌های مختلفی روی آن انجام داد که معمولاً با آزمایش‌های استاندارد سنگ‌های دیگر متفاوت است. ویژگیهای سنگ لوح در جدول شماره 2 درج شده است.