صنعت سنگ ایران با سرمایه گذاری نزدیک به ۱۰۰ درصدی بخش خصوصی و با اشتغال مستقیم و غیرمستقیم بالغ بر 400 هزارنفر که بخش عمده ای از آنها در مناطق روستایی و محروم کشور در سال های اخیر. مشغول به فعالیت می باشند, صنعت سنگ ساختمانی و تزئینی از رسته فعالیت های مهمی است که دارای مزیت نسبی در کشور محسوب می شود.
این صنعت می بایست در راستای اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی به آن توجه ویژه نمود.ایران با داشتن رتبه اول در تنوع و همچنین رتبه چهارم در میزان ذخایر سنگ تزئینی در دنیا با. ۲۱۱۲ پروانه بهره برداری معدن و ظرفیت اسمی ۳۰ میلیون تن و ۶۵۰۰ واحد فراوری با ظرفیت اسمی ۲۰۰ میلیون متر مربع پتانسیل مناسبی جهت گسترش و توسعه هر چه بیشتر این صنعت و تبدیل شدن به یکی از قطب های منطقه ای و جهانی را دارد.
در سال های اخیر به طور متوسط حجم استخراج سنگ تزئینی از معادن کشور بین ۱۲ تا ۱۵ میلیون تن بوده است که همواره کمتر از1.5 میلیون تن از آن به بازارهای بین المللی صادر گردید.درواقع رونق بازار داخلی سنگ در طول سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۲ موجب تمرکز بیش از حد فعالان. صنعت سنگ بر روی بازار داخلی شده بود.
پس از رکورد بازار مسکن که موجب رکود بازار سنگ ساختمانی کشور نیز گردیده, تنها راه برون رفت. این صنعت تمرکز بر روی بازار صادراتی بود.
در این راستا تمرکز فعالان صنعت سنگ بر روی صادرات سنگ تزئینی سبب شد که میزان صادرات کشور در سال ۱۳۹۵ به 1/135 میلیون تن نسبت به سال 1394( 768 هزار تن ). حدود ۵۰ درصد و در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال ۱۳۹۴ ۱۰۰ درصد رشد را تجربه نماید. .
ایران در سال ۱۳۹۶ با مجموع صادرات 1.55 میلیون تن شامل ۱.۵ میلیون تن در بخش کوپ و ۴۹۹ هزار تن در بخش سنگ های فراوری شده به ارزش حدود ۳۷۰ میلیون دلار توانست سهم خود را در بین صادرکنندگان برتر دنیاافزایش دهد
اگرچه با توجه پتانسیل های صنعت این روند افزایش صادرات سنگ های تزئینی کشور چه در سال های اخیر رشد خوبی داشته است ولیکن می بایست افزایش بیشتری پیدا کند. .
حضور واحدهای فراوری در بازارهای جهانی مستلزم حمایت جدی در بخش صادرات است. . در همین راستا کشورهای رقیب حمایت های از جنس اهدای جوایز صادراتی, تخصیص کمک هزینه بیش از ۵۰ درصد هزینه های شرکت در نمایشگاه های بین المللی تخصصی، اختصاصی بودجه به منظور کمک در جهت ایجاد انبار و نمایشگاه در کشورهای هدف صنعت سنگ خود حمایت داشته اند.
چشم انداز های مصوب در صنعت سنگ
برنامه ارتقای موقعیت صادرات این صنعت به حداقل ۱ میلیارد دلار در سال و خروج از رکود ، طراحی و بر اساس طرح مصوب توسط فعالان صنعت سنگ از سال گذشته اجرایی شده از این سند حاصل مشارکت تشکل های مرتبط با صنعت سنگ کشور در تدوین و تصویب آن است ودر آن حمایت دولت از افزایش کمی و کیفی تولید معادن کشور برای تحقق صادرات خود حداقل ۲ میلیون تن سنگ کوپ از معادن و ۲۰میلیون متر مربع سنگ فراوری شده پیش بینی شده است.
لزوم حمایت از صادرات با اولویت سنگ فراوری شده بر اساس تحلیل های دقیق و کارشناسانه
علی رغم اینکه ذخایر کشور ما به لحاظ ذخایر معدنی، سنگ تزئینی و ظرفیت فرآوری و استخراج سنگ تزئینی در مقام چهارم جهان قرار دارد، میراث صادرات در ۱۵ سال اخیر به طور متغیر بیش از ۷۰ تا ۳۷۰ میلیون دلار محدود شد که این رقم در مقابل تجارت جهانی این صنعت حدود ۱۹ میلیارد دلار بود. ناچیز است. از آنجا که در حال حاضر رکود عمیقی بر بازار ساختمان داخل حکم فرما شده است، مهمترین راهکار توسعه این صنعت ظرفیت بالایی در رشد و ایجاد اشتغال دارد، توسعه صادرات می باشد.
توسعه صادرات محصولات این سنگ، این صنعت با توسعه همزمان تولید صادرات در ۲ بخش سنگ کوپ و سنگ های فراوری شده محقق خواهد شد. در این راستا توجه به نکات زیر در آن باشد.
۱) در بعضی از بازارهای هدف تعرفه واردات سنگ فراوری شده بالا است و امکان صادرات سنگ فراوری شده به آن کشورها. با توجه به قیمت تمام شده در ایران، شرایط دشواری را به وجود آورده است. لذا در این گونه موارد تنها راه ورود به بازار و ایجاد برند این سنگ تزئینی ایران در این کشورها صادرات کوپ سنگ است، در غیر این صورت سهم صنعت سنگ کشور در این گونه بازارها از دست خواهد رفت و کشورهای رقیب از جمله ترکیه جایگزین ایران خواهند شد.
۲) قیمت تمام شده سنگ فراوری شده در ایران به دلیل مشکلات ساختاری کارخانجات سنگبری، نبود توان رقابتی ، نرخ بهره برداری بالا، نرخ بیمه بالاتر از لزوم جهانی ،نرخ بالای مالیات بر ارزش افزوده ، حمل و نقل جریان ، بهره وری پایین ،نبود آموزش کافی در واحدهای فراوری و بعضا ضعف مدیریت ، از کشورهای رقیب بالاتر است. از طرف دیگر بخش عمده ای از صادرات سنگ فراوری شده کشور به بازارهای که استانداردهای سختگیرانه کیفی ندارند انجام می پذیرد.
۳ ) فرسوده بودن ماشین آلات و مشکلات تامین قطعات یدکی، معادن سنگ تزئینی را در شرایط دشواری قرار داده، وجود این عوامل موجب افزایش قیمت تمام شده و کاهش راندمان در اکثر معادن شده است این امر موجب شده که فعالیت بخشی از معادن به دلیل مشکلات اقتصادی و نبود بازار متوقف و یا به حداقل ظرفیت تولید کنند .
ایران را می توان به عنوان یکی از بزرگترین تولید کنندگان سنگ تراورتن ، مرمریت، مرمر، گرانیت و سنگ چینی در دنیا نام برد
منبع خبر : محسن گلیجانی ( رئیس اداره کل سنگ های تزیئنی کشور)