ایران کشوری معدن خیز و دارای پتانسیل مناسب در بخش معادن سنگ ساختمانی محسوب می‌شوداهمیت بخش معدن در رشد اقتصادی کشور ، توجه بیشتر به این بخش و رفع موانع پیش روی آن را ضروری می‌سازد . سرزمین ایران به دلیل تنوع رخدادهای زمین شناسی در آن و نیز عریان بودن نسبی سنگهای مختلف به دلیل پوشش ناچیز جنگلی و خاک‌ها ، دارای پتانسیل بالایی از انواع سنگهای ساختمانی است .
مطالعات موجود نشان می‌دهد که ایران به لحاظ برخورداری از معادن سنگ در رتبه دوم قرار دارد
یکی از مزیت‌های خدادادی صنعت سنگ در ایران تنوع معادن آن است . در حالی که در دیگر کشورها مانند برزیل و هند تنها معدن سنگ گرانیت و در ایتالیا تنها معدن سنگ مرمریت وجود دارد ولی در ایران انواع معادن سنگهای تزیینی با ذخایر سرشار وجود دارد .
این سنگها شامل گرانیت ، مرمریت ،تراوتن و مرمر است چه از تنوع رنگی بالایی نیز برخوردار هستند .تنوع در معادن سنگ تزیینی از آن نظر مهم است که توجه و سلیقه افراد و جامعه در زمان‌های مختلف تغییر می‌کند و هر از گاهی علایق به سمت زندگی خاصی گرایش پیدا می‌کند .
بدیهی است که با در اختیار داشتن معادن مختلف پاسخگویی به بازار تصریح خواهد شد و نوع خاصی از سنگ به مشتری به علت عدم وجود تنوع در محصول معادن تحمیل نخواهد شد .
ایران از نظر زیبایی و تنوع در سنگهای رنگی در رده نخست جهان ایستاده است معادن بسیار مرغوبی در کشور وجود دارد که تا حدودی در جهان نیز بی‌نظیر است .
ذخایر سنگ ساختمانی ایران بالغ بر ۸ میلیارد تن ارزیابی شده که از این رقم 2.3 میلیارد تن ذخیره قطعی و بقیه احتمالی است که از این میزان ذخایر ۵۹ درصد گرانیت ۲۷ درصد مرمریت ۱۰ درصد سنگ چینی ۳ تراوتن و حدود یک درصد مرمر تشخیص داده شده است
بر این اساس ایران در شمار 10 کشور عمده دارنده ذخایر سنگهای ساختمانی قرار دارد و با تولید انبوه سالانه‌ای که دارد، 10 درصد از تولید جهانی را نیز در اختیار دارد این منبع عظیم خدادای موقعیت ویژه و ممتازی را برای ایران به وجود آوره است که ایران را یکی از بزرگترین تولید کننده‌های سنگ در جهان باشد.
از ۳۰ سال گذشته تا به حال کشورهای خارجی در زمینه سنگ ساختمانی پیشرفتهای زیادی کرده اند و در این دوران نظرشان به سوی سنگهای ساختمانی ایران معطوف شده است. این سنگها شامل کلیه سنگهای ساختمانی نرم و سخت میشود سنگهای نرم شامل تمام سنگ هایی است که ترکیب کربناتی دارند مثل مرمر ،تراورتن سنگهای مرمریت و سنگهای سخت شامل گرانیت میشود
صنعت استخراج سنگهای ساختمانی از حدود سال ۱۳۳۱ در ایران پا گرفته است ولی در عمل تا قبل از سال ۱۳۶۶ هیچ گونه اقدامی برای بهبود روش استخراج صورت نگرفته بود.
در سال ۱۳۶۶ اولین دستگاه سیم برش الماسه توسط یکی از شرکتهای وابسته به وزارت معادن و فلزات وقت ساخته و به کار گرفته شد کم کم توجه به فناوری جدید برش سنگ و دستگاه های جدیدتر ساب و صیقل بیشتر شد در حال حاضر نبود برنامه ریزی صحیح و هماهنگ بین بخش ساختمان صنایع سنگ بری و معادن سنگ باعث کمبود و رکود در صنعت سنگ شده است.
بیش از ۶۰ درصد این نعمت خدادادی به صورت لاشه در معادن و کارخانه های سنگبری از بین می رود بدون توجه به این که این ذخایر میلیونها سال طول کشیده تا تشکیل شده و ما و دور ریز میشود که قابلیت حمل به کارخانه های فرآوری سنگ ساختمانی را ندارد.
به سبب کمبود ماشین آلات تخصصی حجم قابل توجهی از سنگ استحصال شده به لاشه و سنگهای با درجات پایین تبدیل میشود سنگ ساختمانی از نظر قواره بودن و استحصال کیفیت پایینی دارد و همین امر برای واحدهای تولیدی که قصد صادرات دارند مشکل ایجاد کرده است.
درصد معادن سنگهای ساختمانی در ایران
بر اساس استانداردهای بین المللی ۴۱ درصد سنگ خام هنگام استخراج و فرآوری تبدیل به ضایعات می شود که در ایران این میزان بسیار بیشتر است ضمن این که قیمت تمام شده سنگ ساختمانی در ایران برای تولید کنندگان ایرانی بیشتر از کشورهای رقیب است و این موضوع کاهش صادرات و قدرت رقابت با رقیبان خارجی را در پی داشته است.
در گذشته ایتالیا، اسپانیا و چین کشورهای رقیب ایران در بخش تولیدات سنگ ساختمانی در جهان بودند و هم اکنون کشورهای هند ترکیه و برزیل نیز به رقبای ایران در تولید سنگ پیوسته اند در حالی که هیچ کدام از کشورهای مذکور تنوع سنگ های ساختمانی ایران را ندارند.
ایران با داشتن این همه معادن و منابع طبیعی سهم اندکی از بازار جهانی صادرات مواد معدنی را دارد و نتوانسته در استخراج معادن و فرآوری موفق عمل کند
ایران حدود یک درصد از مساحت کره خاکی را دارا است. با توجه به تمدن کهن این مرز و بوم داشتن سوابق با ارزش و طولانی در زمینه های مختلف علمی و دارا بودن ذخایر و نعمت های الهی، انتظار معقول این است که با استخراج از منابع موجود حداقل یک درصد از کل صادرات مواد معدنی جهان به ایران اختصاص داده شود ولی بنا به دلایل متعدد وضعیت به گونه ای دیگر است و متأسفانه سهم ایران از تجارت جهانی با احتساب صادرات نفت خام فقط حدود نیم درصد است و اگر درآمدهای حاصل از صادرات نفت از مجموع صادرات کشور کسر شود میزان صادرات غیر نفتی تنها حدود یک دهم درصد از تجارت جهانی را تشکیل می دهد این آمار نشان دهنده احتیاج به بازنگری در سیاست های استخراج از معادن موجود است.
اگر قرار باشد شعار فرار از صادرات تک محصولی تحقق یابد لازمه آن شناخت دقیق امکانات بالقوه موجود به غیر از نفت است.
در این راستا ذخایر عظیم شناخته شده معدنی و پتانسیل های موجود این بخش که در صورت شناسایی و اکتشاف می تواند در زمره بزرگترین کشورهای معدنی جهان قلمداد شود از اهمیت خاصی برخوردار است. از این میان تولید سنگ های ساختمانی از اهمیت و جایگاه ویژه های برخوردار است که خداوند سبحان این نعمت را در انواع و اشکال مختلف با ذخایر بالا به ما ارزانی داشته است که اگر بخواهیم می توانیم علاوه بر رفع نیازهای داخلی مقدار زیادی نیز برای صادرات آماده کنیم برای این منظور می باید.